The Complete Book of Humanoids (pol. Kompletny Podręcznik Humanoidów) to wydany w 1993 podręcznik do 2 edycji Advanced Dungeons & Dragons. Głównym celem podręcznika jest wprowadzenie grywalności kilku ras humanoidalnych, które domyślnie funkcjonują jako potwory. Omówione zostały aspekty mechaniczne, ale też i aspekty funkcjonowania tych ras w swoich społecznościach oraz jakie uprzedzenia i problemy dotykać ich mogą w społeczeństwie "normalnych ras". Podręcznik wprowadza też nowe biegłości, cechy, broń i pancerz.
Warto zaznaczyć, że wiele informacji podanych w tym podręczniku się zdezaktualizowała, wraz z kolejnymi edycjami Dungeons & Dragons.
Wyjaśnienie dla graczy, którzy nie mieli styczności ze starszymi edycjami DnD.
Rasy dzielono na duże grupy jako humans, demi-humans oraz humanoids. Demi-humans byli wszelkiej maści klasyczne rasy, normalnie dostępne i rozumne jak elfy czy niziołki. Humanoids natomiast to były wszelkiej maści inne stworzenia człekokształtne, które mają w sobie wizualnie oraz mentalnie elementy potwornie. Patrzą na świat zupełnie inaczej, mają trudności w socjalizacji do społeczeństw cywilizowanych nawet przy wychowywaniu od małego, maja w swojej fizjonomii oraz psychologii "coś". Cos, przez co zawsze za nimi ciągnąć się będzie cień "potwora".
Omówione rasy: Aarakokra, Alaghi, Bestioludź, Niedźwieżuk, Bullywug, Centaur, Fremlin, Firbolg, Voadkyn, Gnoll, Flind, Goblin, Hobgoblin, Kobold, Jaszczuroludź, Minotaur, Mieszaniec, Ogr, Półogr, Ork, Półork, Skrzat, Satyr, Saurial, Łabędziewa, Wemik
Większość ras posiada mocne restrykcje klasowe, w tym i ograniczenia do konkretnych wariacji.
Omówione wariacje klasowe
- Wojowników: Plemienny obrońca, Kopalniany awanturnik, Wojownik jamy, Saurialski paladyn, Najemnik, Obrońca dziczy
- Czarodziejów: Odseparowany czarownik, Humanoidalny uczony, Mag-wygnaniec
- Kapłanów: Szaman, Znachor, Wyrocznia, Kapłan wojenny, Wędrujący mistyk
- Łotrzyków: Padlinożerca, Włóczęga, Szczur tunelowy, Cień, Humanoidalny bard
Wariacje klasowe przeważnie są słabsze niż wariacje klasyczne bądź są alternatywną drogą do klas normalnie zablokowanych. I tak przykładowo "Tropiciel" jest normalnie niedostępny dla tych dzikich ras, ale "Obrońca dziczy" dziedziczy głównie wyróżniki tropiciela, z kilkoma słabostkami.
Można dodatkowo rozbudować postać dzięki systemowi potwornych cech oraz przesądów (ang. superstitions). Cechy potworne mogą być pozytywne jak i negatywne, albo jedno i drugie. Bardziej interesujące są przesądy, zabobony. Będąc świadkiem elementu związanego z przesądem postać może zyskać okresowy bonus lub karę, w zależności czy omen jest pozytywny czy negatywny, i czy uda się test. Ma to być głównie kolejny aspekt wspierający odmienność roleplayowania.
We wstępie podręcznik posiada Opowieść Kulunga, która stanowi pewną inspirację do wprowadzania i odgrywania postaci humanoidów.